شکل یخچال‌های ایران باستان غریب‌ترین عناصر معماری جهان

شکل یخچال‌های ایران باستان

درایران باستان یخچال‌هایی وجود داشت که در 400سال قبل ازمیلاد حتی درتابستان،آب را خنک نگه میداشت.
این یخچال‌ها که قیفی شکل بود ازپایین بادسرد را جذب و ازبالا بادگرم بیرون میداد.

بنای یخچالهای قدیمی، غریب‌ترین عناصر معماری هستند که نه تنها مورد بی مهری قرارگرفته، بلکه تقریباً به بوته فراموشی سپرده شده‌اند. در وجود یخچالها و تولیداتش که در قلب تابستانهای داغ و سوزان، خنکای آب گوارا را به درون خانه‌ها می‌کشاند، رمز و رازی وجود دارد که حکایت از معجز ه فروتنانه خشت خام و دست‌های پرتوان معمار فرزانه‌ای می‌کند که به عشق خدمت به خلق، خشت بر خشت نهاده‌است.

در سرتاسر خطه ایران زمین و به خصوص در مناطق گرم و خشک که دارای تابستانهای طاقت فرسا می‌باشند، یخ همواره از ضروریات مردم به‌شمار می‌رفته که علاوه بر خنک نمودن آب شرب، برای حفظ خوراکی‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. برخلاف آب انبارها و برکه‌های عمومی آب آشامیدنی در شهرها و روستاها که احداث آن‌ها از مبانی خیرات محسوب می‌شده و ساختمان و آبش وقف بوده، یخچالها منابع درآمد زیادی برای صاحبانش به‌شمار می‌رفته‌اند.

شکل یخچال‌های ایران باستان

در استانهایی مانند کرمان و یزد که در تابستان مصرف آب خنک آنها بالاست، نیاز به تولید یخ بوده به همین دلیل این یخدان ها یخ مصرفی شهر قدیم سیرجان را تامین می کردند و نام دیگر این یخچالها را یخدان گذاشتند.

رایج ترین طرح اتاق های زیرزمینی بود که نزدیک به منابع طبیعی یخ زمستانی مانند دریاچه های آب شیرین ساخته می شد. در زمستان برف و یخ به این یخچال ها برده می شد و با کاه یا خاک اره عایق می شد. یخ ها چند ماه دوام اغلب تا زمستان بعد دوام داشتند و به عنوان منبع یخ در ماه های تابستان استفاده می شدند. این یخ ها برای خنک کردن نوشیدنی ها و شربت و بستنی استفاده می شدند.

شکل یخچال‌های ایران باستان

یخچال های ایران از اوایل قرن هفدهم پیش از میلاد وجود داشتند و تا 50 سال پیش هم استفاده می شدند. بسیاری از یخچال های تخم مرغی شکل متروکه از آجرهای خشتی ساخته می شدند و هنوز هم وجود دارند. یخچال های ایرانی به بزرگی یخچال های غربی و به دلیل راهی که یخ به دست می آمد، منحصربفرد هستند. مقادیر عظیم یخ نیاز بود تا این چاه های گنبدی عظیم را پر کند و به دلیل شرایط آب وهوایی ایران نمی شد آب را از جاهای دور آورد.

شکل یخچال‌های ایران باستان ایرانی های باهوش خودشان یخ را می ساختند. پشت هر یخچال کانال های کم عمق طولانی بود که در شب های زمستان در آن آب می ریختند. کانال ها در طول روز با دیوارهایی که رویشان سایه می انداخت از گرما محافظت می شدند. در شب یک لایه ضخیم روی سطح تشکیل می شد. این یخ شکسته می شد و قبل از اینکه خورشید بتابد به یخچال ها برده می شد. هرشب این کار تکرار می شد تا یخ به مقدار کافی جمع شود. بیش از صد یخچال در سراسر ایران وجود دارد اما تعداد کمی از آن ها هنوز به شکل اصلی هستند.

پیشنهاد سردبیر